With its pink-brown plumage, a crest like a Red Indian's head-dress and boldly barred black ad white wings, the hoopoe is one of the most exotic birds to be seen in Europe. It has the added fascination of rarity, too: only small numbers arrive regulary each April or May as vagrants from the south., though others may turn up at any time of the Year. In some Years pairs may stay to nest in the south coast countries. Most leave to spend the winter in Africa. Hoopoes breed regulary acros the Channel, and when they do come to Britian, they usually seek places with scattered trees, nesting in a hole in an old willow or a cranny in a farm building. the site may soon become insanitary, for hoopoes do not keep their nests sweet. The Arabs disapprove of them as unclean feeders because they probe dunghills. The call-note, a rapid, far-carrying, clipped "hoo-hoo-hoo", of the same pitch as the cuckoo's gives the bird its name; it also has a hars starling-like 'errr'. Fluttering before its nest, it looks like a gigantic back and white barred moth, but the flight is by no means as feeble as it seems and a hoopoe can out-manoeuvre a falcon. Courtship leads to much play with the crest as the male, the tip of its bill pressed against a branch, bows to the female. During incubation, the male provides all the food for both birds.
***
Dudek to ptak którego znają niemal wszyscy. Przede wszystkim dzięki niepowtarzalnemu wyglądowi zobaczenie go na żywo czy w obrazku pozostawia niezapomniane wrażenie. Dodajmy do tego wiele bajek , symboliki i znaczeń w których występuje: „wystrychnąć kogoś na dudka”, czyli wykiwać kogoś, oszukać; „każdy dudek ma swój czubek” - mówimy o kimś nieskromnym, chwalipięcie; „bojący dudek” - oznacza bojaźliwość, tchórzliwość i ostrożność; „nie trafiłeś na dudka” - mówimy do kogoś, kto chciał nas oszukać. Powszechnie rozsławiał go kabaret literacko-satyryczny „Dudek”. W Polsce żyje ponad 46 tysięcy ludzi o takim nazwisku. Wszystko to zebrane razem sprawia, że ptak ten obok bociana, łabędzie i zimorodka jest najbardziej znanym, lubianym i charakterystycznym ptakiem w Polsce.
WYGLĄD: Dudek jest średniej wielkości ptakiem. Najbardziej rzuca się w oczy rdzawy kolor tułowia oraz rozkładany wachlarzowo czub na głowie, również w rdzawym kolorze z czarnymi końcówkami. na czarnych lotkach i sterówkach białe i żółtawe poprzeczne pasy, brzuch i podogonie jasne, dziób długi, cienki, rdzawo brązowy z czarnym końcem i zagięty. Skrzydła szerokie i zaokrąglone. Ma ciemnobrązowe oczy i szare nogi. Nie sposób pomylić go z innym ptakiem.
ZACHOWANIE: Dudek wykazuje sporo ciekawych zachowań które są warte zapamiętania. Jest łatwo rozpoznawalny w locie, gdyż zachowuje się w nim jak ogromny motyl. Powoli i dostojnie wachluje zaokrąglonymi skrzydłami, można powiedzieć, że "Płynie" w powietrzu. Natomiast na ziemi w odróżnieniu od większości ptaków, nie odlatuje od razu zaskoczony obecnością człowieka czy drapieżnika. Często nieruchomieje, przywierając do ziemi i rozkładając skrzydła w pasiasty czarno biały wzór upodabniając się do jakiegoś groźnego gada czy jaszczurki. Potrafi to być dekoncentrujące dla np. polującego Myszołowa czy krogulca, które wolą się wycofać niż przystąpić do ataku. W odpowiednim otoczeniu ma to również znaczenie maskujące.
Słynne jest również zachowanie piskląt w gnieździe (Dudki gniazdują w dziuplach i szczelinach drzew), które niepokojone potrafią ze specjalnie zmodyfikowanego gruczołu kuprowego wystrzyknąć ciemnobrązowy płyn o okropnie nieprzyjemnym zapachu, a także syczą udając węże.
GDZIE MOŻEMY GO ZAOBSERWOWAĆ?
Skraje starych widnych drzewostanów liściastych i aleje drzew w pobliżu rowów, pól i ugorów w obrębie terenów otwartych. Niewielkie prześwietlone lasy z rozległymi polanami, przerębami i szerokimi przecinkami, obrzeża dużych lasów sąsiadujące z otwartymi terenami, także sady i obrzeża siedlisk ludzkich (a nawet osiedli). W Polsce wybiera często naturalne doliny rzek i krajobraz rolniczy. Lęgnie się na pastwiskach i łąkach z pojedynczo rosnącymi drzewami z dziuplami, gdzie może wydać na świat potomstwo. Gdy dziupli brakuje wybiera dziury w ziemi lub sterty kamieni. Preferuje miejsca, gdzie wypasane jest bydło, gdyż z krowich odchodów wygrzebuje sobie żuczki i inne owadzie przysmaki.
SKĄD SIĘ WZIĘŁA NAZWA GATUNKU?
W okresie godowym samiec wydaje głuchą pieśń tokową, daleko słyszane niskie "up-up-up". Od tego dźwięku wzięła się naukowa, łacińska, nazwa ptaka. Również nazwa polska pochodzi od wydawanych odgłosów "udududu ududud", stąd dudek. W innych językach także nazwa jest dźwiękonaśladowcza, angielskie: Hoopoe, niemieckie: Wiedehopf , francuskie: Huppe fasciée , hiszpańskie: Abubilla .
Source of text: Book of British Birds, Reader's Digest
Ptaki Polski, Andrzej G. Kruszewicz
Ptaki ziem polskich, Jan Sokołowski
wikipedia.org illustrations: Karolina Kijak-Dzikońska