LEGEND says that Richard the Lionheart brought the first mute swans home from Ciprus after the Third Crusade; but They were propably breeding wild in England long before this, and gradually becoming semidomesticated because of their value as ornamental birds and a luxury food. For centuries the Crown controlled the ownership of swans through royal swanherds and courts called 'swanmotes'. Privately owned swans were pinioned to prevent them from flying away, and branded or nicked in the skin of the upper bill as a mark of ownership. In the region of Elizabeth I, 900 distings swan marks were recognised.
The custom of marking is preserved in the swanupping ceremony on the Thames every July or August, when cygnets have their bills nicked by the bergmaster of the Dyers' Company or the swan marker of the Vintners' Company. One nick means that a bird is owned by the Dyers and two that it is a Vintener's swan. An unmarked bird on the Thames belongs to the Queen, as seigneur of swans. There is a similar ceremony on the rivers Yare and Wensum near Norwich.
In the past 100 Years the birds have beed allowed to escape from bondage and are now common wild breeding birds. They are not as silent as their name suggest: mute swans snort and hiss when annoyed and some produce a weak trumpeting. But the legendary 'swan song' - the music said to be made by a dying swan - is a myth, with no foundation in fact.
RECOGNITION: white plumage; orange bill with black base and knob (less prominent in female); long neck, usualy carried in a curve; sexes alike.
NESTING: on ground near water; male brings sticks and reeds wchich female arranges in a huge pile; lays March-May; usually 5-7 eggs, grey-green; incubation about 36 days, by both parents; cygnets, tended by both parents, leave after 1 or 2 days, fly after about 4 months.
FEEDING: chiefly water vegetation; some small frogs, fish and insects.
***
Łabędź niemy, po Bocianie Białym i Bieliku to kolejny wspaniały, majestatyczny i królewski ptak którego znają wszyscy i który zasługuje na honorowe miejsce wśród ptasich symboli Polski.
Łabędź jest powszechnie uznawany za przykład monogamicznej wierności aż do śmierci. Chociaż różnie to bywa wśród ptaków, w przypadku łabędzi badania naukowe zdecydowanie potwierdzają tę opinię. Łączą się one w pary i pozostają razem do końca życia, a przynajmniej jednego z nich. Wierne są również jednemu obranemu terytorium, do którego w czasie lęgowym potrafią powracać przez wiele lat podobnie jak bociany, oraz podobnie jak one łabędzie budują ogromne gniazda.
O wierności łabędzi krążą legendy i większość osób je zna, mało ludzi jednak wie, że Łabędzie nieme są najcięższymi ptakami latającymi na świecie. Ich waga dochodzi do 20kg (nawet do 22kg) i według naukowców jest to prawdopodobnie graniczna waga przy jakiej ptak może się wzbić w powietrze.
Na początku ubiegłego wieku łabędź w Polsce był ptakiem skrajnie nielicznym, na całą Polskę gniazdowało tylko kilkadziesiąt par. Dopiero w latach 70tych nastąpiła ich mocna ekspansja i obecnie Łabędź niemy jest powszechnie znanym i często widzianym gościem stawów, jezior i miejskich akwenów.
Ilustracje: Karolina Kijak-Dzikońska
Bibliografia: "Ptaki Polski", Andrzej G. Kryszewicz
"Ptaki Polski", Jan Sokołowski